Nieuwe studie vindt vlooien van mensen, geen ratten, spreidt de zwarte dood

Ratten hebben een slechte reputatie gekregen als de katalysator achter de Zwarte Dood, de beruchte middeleeuwse pandemie die in 1334 ontstond in China. In de volksmond werd gedacht dat ratten besmet waren met een bacterie genaamd Yersinia pestis de pest doorgegeven aan de mens door een beet, een gruwelijk proces dat culmineerde in de dood van 60 procent van de Europese bevolking die zich over continenten verspreidde.

Echter, terwijl vlooien geïnvesteerd ratten do veel van de pest veroorzaken die tegenwoordig plaatsvindt, stellen wetenschappers nu dat het tijd is om ratten de pas te geven voor het hele Black Death-gebeuren. In een paper vrijgegeven maandag door de Proceedings van de National Academy of Sciences, beweren onderzoekers van de Universiteit van Oslo dat Yersinia pestis was waarschijnlijker verspreid door luis en menselijke vlooien.

"Terwijl algemeen wordt aangenomen dat ratten en hun vlooien de pest verspreiden tijdens de Tweede Pandemie de Zwarte Dood, is er weinig historische en archeologische ondersteuning voor een dergelijke bewering," schrijven de wetenschappers. "Veel studies hebben gesuggereerd dat humane ectoparasieten, zoals menselijke vlooien en het lichaamsleven, meer kans hadden dan ratten om de snel verspreide epidemieën te veroorzaken."

De pest heeft in de loop van de geschiedenis talrijke uitbraken en ten minste drie pandemieën veroorzaakt, en hoewel de Zwarte Dood duurde van de 14e tot de 19e eeuw en tussen de 75 miljoen en 200 miljoen mensen op de planeet doodde, is daar geen einde aan gekomen. In feite was het tot de derde pandemie begon in de jaren 1860, waarbij miljoenen mensen over de hele wereld in de loop van 20 jaar werden gedood, dat wetenschappers bepaalden dat de pest werd verspreid door ratten die per ongeluk aanstekelijke vlooienbeten organiseerden.

Maar dat betekent niet dat ratten de schuld moeten zijn van elke pestepidemie. De auteurs van de studie schrijven dat het moeilijk was om te beoordelen hoe menselijke ectoparasieten hebben bijgedragen aan historische plagen, omdat, hoewel ze tijdens moderne pestuitbraken aanwezig zijn, "hun rol in deze uitbraken niet duidelijk is." Wetenschappers hebben vastgesteld dat het mogelijk is dat builenvlees pest, die zich manifesteert wanneer het Yersinia pestis bacteriën komen in de huid van de gastheer terecht, kunnen van ratten en ectoparasieten op mensen worden overgedragen, maar de studie stelt: "de overdracht van lichaamspluizen en menselijke vlooien op mensen is nog niet gedocumenteerd, en daarmee het belang van menselijke ectoparasietoverdracht in huidige en historische instellingen blijven een open vraag."

Toenemend bewijs werpt de twijfel op dat ratten de Zwarte Dood verspreidden: er is een tekort aan ratten in het archeologisch archief; geen massa's van dode, geïnfecteerde ratten gevonden zoals ze werden ontdekt tijdens de Derde Pandemie; het klimaat in Noord-Europa had hun wijdverbreide verspreiding niet kunnen bevorderen; en de hoge mate van overdracht van pest door het huishouden gedurende deze tijd suggereert dat de infectie van mens op mens is overgegaan.

In deze nieuwe studie besloten de wetenschappers om deze humane ectoparasiet-theorieën te testen met wiskundige modellering. Ze creëerden een "vatbaar-infectieus-hersteld model" voor pesttransmissie, waarbij de verspreiding van de pest werd vergeleken met ofwel een humane ectoparasietvector, rattenvloetransmissie of bacteriële longinfectie. Het model werd toegepast op uitbraken in negen steden die tijdens de Tweede pandemie plaatsvonden, en ze observeerden hoe de verschillende verspreiders van de pest het patroon van gesimuleerde ziekte beïnvloedden.

Ze ontdekten dat in zeven van de negen steden het patroon dat het meest leek op wat er feitelijk gebeurde op instigatie was van de menselijke ectoparasieten. Dit betekende voor de wetenschappers dat de dominante transmissiemodus voor de pest tijdens de Zwarte Dood de menselijke ectoparasieten was.

"De conclusie is heel duidelijk," vertelde co-auteur Nils Stenseth, Ph.D. BBC nieuws. "Het luizenmodel past het beste. Het is onwaarschijnlijk dat het zich zo snel verspreidt als wanneer het werd overgebracht door ratten."

Stenseth zei ook dat de bevindingen suggereren dat de beste manier om toekomstige ziekten te voorkomen, hygiëne is en wegblijven van mensen wanneer je ziek bent - wat een goed advies is, of je nu besmet bent met de pest of zelfs alleen maar de griep.