Waarom overleefde depressie de evolutie? Nieuwe onderzoekspunten voor een "sociaal" gen

Depressie is een evolutionair raadsel. Aan de ene kant is het wereldwijd de belangrijkste oorzaak van invaliditeit; aan de andere kant zijn de genen die er aanleiding toe geven ongeveer net zo lang als de moderne mens op de aarde heeft gewandeld. Dat betekent dat het een rol moet spelen in onze overleving, hoewel wetenschappers niet weten wat. Nu, ze dichter bij het antwoord brengen, is een nieuwe, even verwarrende studie waaruit blijkt dat depressie kan worden gekoppeld aan het navigeren door de sociale wereld.

Het lijkt ondenkbaar dat depressie, een aandoening die ons ongemotiveerd en geïsoleerd doet voelen, miljoenen jaren van evolutie heeft overleefd vanwege een gen dat ons helpt de sociale wereld te doorkruisen. Maar dat is wat Xenia Gonda, Ph.D., een professor aan de afdeling Psychiatrie en Psychotherapie aan de Semmelweis Universiteit in Hongarije, onlangs presenteerde op de 2018 European College of Neuropsychopharmacology Conference in Barcelona.

Er is geen gen dat een depressie kan voorspellen, legt Gonda uit omgekeerde, maar haar onderzoek verklaart de rol van één belangrijk gen - het serotonine-transporter-gen 5-HTTLPR - om een ​​groter verhaal te vertellen over hoe depressie in de loop van de jaren kan hebben overleefd. Dit vreemde enkele gen zorgt voor twee rollen in de loop van iemands leven.

"Genen achter depressie overleefden de evolutie omdat ze 'ontworpen waren om iets adaptiefs te coderen'," zegt ze. "Onze moderne samenlevingen zijn echter anders, met verschillende stressoren. Dus deze variant, die ons gevoeliger heeft gemaakt als een sociale soort, maakt ons ook kwetsbaar voor andere soorten stress."

Haar eerdere werk toonde aan dat mannen ouder dan 30 met één versie van dit gen (de "korte" of "s-allele" genoemd) meer depressief werden toen ze geconfronteerd werden met financiële problemen, wat suggereert dat het s-allel over het algemeen geassocieerd werd met een hogere neiging van depressie. Maar haar recente resultaten onthullen een bizarre keerzijde: bij jongere mensen lijkt dit gen te verlenen bescherming van bepaalde vormen van depressie, in het bijzonder depressie veroorzaakt door sociale spanningen.

Deze situaties vertegenwoordigen de stadia waarop het s-allel zijn dubbele rol speelt. In de jeugd lijkt het om mensen te helpen navigeren en zichzelf te beschermen tegen stressvolle sociale omgevingen. In de volwassenheid draait het zijn rug en maakt financiële stress nog moeilijker om mee om te gaan. Inzicht in deze verbijsterende dualiteit is wat Gonda wilde gaan doen.

## Socialiseren in de jeugd

Om het "beschermende aspect" van het s-allel vast te stellen, gaf Gonda 1.000 mannen van verschillende leeftijden in Engeland en Hongarije een onderzoek dat wilde laten zien hoe ze met stressvolle sociale gebeurtenissen omgingen, zoals gevechten tussen vrienden of de implosie van een relatie. Dit is een kleine steekproef voor een genetisch onderzoek, waarschuwt ze, maar het was voldoende om een ​​trend te tonen die verband hield met leeftijd. Gonda ontdekte dat de mannen onder de 30 met het s-allel minder last hadden van deze gebeurtenissen - of "minder depressief" - dan die zonder het s-allel.

Dit, legt ze uit, is dat het s-allel in zijn aanpassingsvermogen werkt. Gonda gelooft dat dit gen miljoenen jaren van natuurlijke selectie heeft overleefd, omdat het daadwerkelijk mensen heeft geholpen sociale stress af te wenden en in groepen te gedijen.

## Financiële stress op volwassen leeftijd

Gonda's eerdere werk, gepubliceerd in Translationele psychiatrie in 2016 toonde dat het s-allel heel anders handelt in een financiële stressomgeving. In een steekproef van 2000 personen onderzocht ze de frequentie van het s-allel en hoezeer haar proefpersonen dachten dat belangrijke emotionele gebeurtenissen in het leven, zoals trauma bij kinderen of financiële stress, hen hadden beïnvloed.

Die tijd vond ze die mannen bovenstaande de 30-jarige leeftijd die het s-allel had, had de neiging om te melden dat ze zwaar te lijden had onder financiële stress, en meer depressieve symptomen te melden.

Eén gen: twee effecten

Om de twee rollen te verzoenen lijkt het s-allel in de menselijke levensduur te spelen, Gonda richt zich op de manier waarop ze ons sociale leven beïnvloeden. Hoewel het ons in onze jeugd beter maakt om te socialiseren - een cruciaal onderdeel van overleven, vooral voor vroege mensen - leidt het s-allel ook mensen ertoe om de stress van financiële stress op volwassen leeftijd te voelen als een sociaal mislukking.

"We moeten altijd rekening houden met de mogelijke voorouderlijke context als we kijken naar de adaptieve of risicokant van genen, en het lijkt erop dat de adaptieve rol van 5-HTTLPR was om de gevoeligheid voor sociale invloeden en gebeurtenissen met positieve uitkomsten te vergroten, en het negatieve effect ervan als het verhogen van depressie risico verschijnt alleen in geval van een paar soorten stress, "zei ze op de ENCP-conferentie. "En dit is waarschijnlijk de reden waarom deze genen in evolutie zijn bewaard."

Met andere woorden, evolutionair gezien is dit gen nuttig om te overleven op de leeftijd dat mensen baby's krijgen, en daarom werd het doorgegeven door de generaties heen. De slechte gevolgen treden niet op totdat mensen een beetje ouder zijn, en op dat moment maakt het niet zoveel uit in evolutionaire zin.

"We denken dat ernstige financiële stress een allesomvattende stressor is, wat betekent dat het in stand houden van ons leven in gevaar is", zegt ze. "Dit kan meer belastend zijn voor mensen boven de 30 en vooral voor mannen die voor hun gezin zorgen."

In termen van genetica is het niet zo raar dat de s-allel verschillende rollen kan spelen in de loop van iemands leven.In feite kunnen genen op vele manieren tot expressie worden gebracht afhankelijk van de omgeving, een fenomeen dat het "epigenetische effect" wordt genoemd. Gonda zorgt ervoor dat niemand het verkeerde idee krijgt dat het s-allel de enige oorzaak is van depressie; de manier waarop het zich manifesteert in verschillende omgevingen kan enorm verschillen, maar alleen toekomstige studies zullen uitwijzen.

Omdat haar bevindingen de conclusies zijn van twee studies samen, is Gonda van plan om de dubbele rollen van het s-allel te bekijken met grotere steekproefgroottes en meer manieren om onderliggende variabelen te controleren.

Haar werk biedt voorlopig een voorlopige blik op de manieren waarop onze genen, aangescherpt door jarenlange natuurlijke selectie, nog steeds onderhevig zijn aan de omringende omgeving - zelfs als ze nauwelijks lijken op degene die we miljoenen jaren geleden hebben geëvolueerd. Het is een tragisch en elegant voorbeeld van de afwegingen van natuurlijke selectie in actie.