Verdrietig voelen? Je oogkleur kan iets met de winterblues te maken hebben

Je bent niet alleen als koudere weersomstandigheden en langere nachten je doen voelen. Dit bekende fenomeen, genaamd seizoengebonden affectieve stoornis (SAD), zou kunnen verklaren waarom mensen zich laag, geïrriteerd en lethargisch voelen in de wintermaanden. Voor sommigen kan de aandoening ernstig en slopend zijn.

Hoewel SAD een erkende vorm van klinische depressie is, zijn experts nog steeds verdeeld over de oorzaak van de aandoening, waarvan sommigen zelfs beweren dat deze er niet is. Maar uit mijn eigen onderzoek is gebleken dat je oogkleur feitelijk een factor kan zijn bij het bepalen of je al dan niet een SAD ontwikkelt.

Uit een enquête die ik in 2014 heb uitgevoerd, bleek dat ongeveer acht procent van de mensen in Groot-Brittannië zelfmeldingen heeft doorgevoerd met de seizoenen die als SAD kunnen worden geclassificeerd. Nog eens 21 procent meldde symptomen van sub-syndromaal SAD, wat een minder ernstige vorm is, vaak de "winterblues" genoemd.

Hoewel veel mensen vermoeden dat ze SAD hebben, wordt de aandoening meestal gediagnosticeerd met behulp van de vragenlijst over de seizoenspatroonevaluatie. Dit vraagt ​​mensen om een ​​aantal vragen te beantwoorden over veranderingen in het seizoensgebonden gedrag, de gemoedstoestand en de gewoonte. Hoe hoger de score op de vragenlijst, hoe ernstiger de SAD is. Deze diagnostische hulpmiddelen kunnen echter per organisatie verschillen, wat soms kan leiden tot inconsistente diagnoses.

Maar wat feitelijk SAD veroorzaakt, wordt nog steeds besproken. Sommige theorieën, zoals de breedtegraadhypothese, suggereren dat SAD wordt getriggerd door een verminderde blootstelling aan zonlicht in de winter. Dit suggereert dat ED vaker voorkomt in landen die verder van de evenaar (zoals IJsland) liggen. Een aantal studies hebben echter deze theorie niet ondersteund. Een andere theorie suggereert dat SAD gebeurt wanneer ons circadiane ritme wordt verstoord naarmate de dagen korter worden.

Andere theorieën stellen voor dat het gebeurt door een disbalans in serotonine en melatonine in het lichaam. Serotonine geeft ons een energiek gevoel, terwijl de afgifte van melatonine ons slaperig maakt. Aangezien melatonine is gemaakt van serotonine, kunnen mensen met SAD potentieel te veel melatonine produceren tijdens de wintermaanden, waardoor ze zich lethargisch of dons voelen.

Al deze studies zijn inconsistent en, in sommige gevallen, tegenstrijdig. Maar omdat SAD waarschijnlijk te wijten is aan een combinatie van vele biologische en fysiologische factoren die samenwerken, kunnen deze verschillende verklaringen voor de oorzaken van SAD goed met elkaar worden verbonden.

SAD en je oogkleur

We hebben bewijs gevonden dat iemands oogkleur een direct effect kan hebben op hoe gevoelig ze zijn voor SAD.

Onze studie gebruikte een steekproef van 175 studenten van twee universiteiten (een in Zuid-Wales, de andere in Cyprus). We ontdekten dat mensen met een lichte of blauwe ogen significant lager scoorden op de vragenlijst over seizoenspatronen dan die met donkere of bruine ogen. Deze resultaten komen overeen met eerder onderzoek waaruit bleek dat mensen met een bruine of donkere ogen significant depressiever waren dan mensen met blauwe ogen.

De reden dat oogkleur sommige mensen vatbaarder kan maken voor depressies of stemmingswisselingen kan zijn vanwege de hoeveelheid licht die de ogen van een persoon kunnen verwerken.

Het netvlies is het deel van onze oogbol dat cellen bevat die gevoelig zijn voor licht. Wanneer licht in het oog komt, activeren deze cellen zenuwimpulsen die een visueel beeld vormen in ons brein. In 1995 ontdekten wetenschappers dat sommige retinale cellen, in plaats van een beeld te vormen, eenvoudig informatie verzenden over niveaus van helderheid van de achterkant van het oog naar de hypothalamus van de hersenen. De hypothalamus is een belangrijk deel van de hersenen dat hormonen afscheidt (zoals oxytocine) die de temperatuur, honger en slaapcycli reguleren.

Naarmate de hoeveelheid blauw en groen licht die de hypothalamus bereikt toeneemt, neemt de hoeveelheid melatonine af. Ogen met minder pigment (blauwe of grijze ogen) zijn gevoeliger voor licht. Dit betekent dat ze niet zoveel licht hoeven te absorberen als bruine of donkere ogen voordat deze informatie de retinale cellen bereikt. Als zodanig geven mensen met lichtere ogen minder melatonine af tijdens de herfst en winter. Dit mechanisme kan mensen met lichte ogen enige veerkracht bieden voor seizoensgebonden affectieve stoornissen (hoewel een kleiner deel nog steeds last heeft van SAD).

Twee theorieën zijn van oudsher gebruikt om uit te leggen waarom blauwe ogen voorkomen in Westerse populaties die verder van de evenaar leven. Ten eerste kan het als aantrekkelijker worden beschouwd voor het andere geslacht, dus het kan een reproductief voordeel opleveren.

Ten tweede kunnen blauwe ogen een bijwerking zijn van dezelfde mutatie die een lichtere huidskleur veroorzaakt. Deze mutatie evolueerde omdat het het lichaam helpt meer vitamine D te maken van het ultraviolette licht van de zon in delen van de wereld die minder straling ontvangen, vooral in de winter.

Maar aangezien blauwe ogen in onze studie lagere niveaus van SAD rapporteerden dan hun brown-eyed tegenhangers, kan deze mutatie zijn opgetreden als een "anti-SAD" aanpassing als een resultaat van de aanzienlijke variaties in blootstelling aan licht die onze voorhistorische voorouders ervaren terwijl ze naar noordelijke breedtegraden migreerden.

Oogkleur is natuurlijk niet de enige factor hier. Mensen die te lang binnenshuis doorbrengen, zijn ook vatbaarder voor zowel winterblues als volledig SAD. Gelukkig voor mensen met SAD, gewoon naar buiten gaan voor een normale wandeling, vooral op momenten dat het zonnig is, zal helpen hun humeur te verbeteren.

Als dat niet werkt, kan 'fototherapie', waarbij je een uur lang dagelijks voor een lichtbak zit, ook helpen. Mensen die ik heb geadviseerd om deze methoden te gebruiken (hetzij bruin of blauwe ogen) hebben bijna altijd een merkbare verbetering gemeld. Mensen met SAD worden echter geadviseerd om een ​​huisarts te raadplegen, vooral als hun symptomen niet verbeteren of als de aandoening moeilijk te behandelen is.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op The Conversation van Lance Workman. Lees hier het originele artikel.